Sanat

Halıcılık

Kayseri, 1985 yılında ihraç ürünleri listesinin ilk sıralarına halıyı koyabilmiştir. Şehirde makine halıcılığının son 20 yılda başlamasına karşılık, el halıcılığının tarihi binlerce yıl öteye gidebilmektedir. Selçuklularla doğudan getirilen el halıcılığı, Kayseri’de daha da gelişerek kendisine göre bir motif stili kazanmış ve gelişmiştir.

Buradaki halıcılıkta iki önemli husus vardır: Birisi, Bünyan halısı tabiriyle klasik el halıcılığı içerisinde, Kayseri halısının sahip olduğu yerdir. Bu halılar sık dokuma ve ince kesimle oldukça yüksek kaliteye ulaşır. Yahyalı yöresinin halısı ise tabii boyayla özellik kazanır biraz daha kalın dokuma ve kalın kesimlidir. Bu halıların en büyük özelliği kullanıldıkça boyasının parlaması ve halıda kalitenin böylece yükselmesidir.

Türkiye’de makine halıcılığını ciddi bir sektör haline getiren Kayseri müteşebbisi, bu atılımına rağmen, el halıcılığını etkileyememiştir. Tahmini rakamlara göre, şehirde ve kazalarıyla buralara bağlı köylerde 100 binin üzerinde de halı tezgahı bulunmaktadır. Bu tezgahlarda yılda binlerce halı imal edilerek piyasaya arz edilmektedir.

Kayseri’de, birçok ailenin temel geçim kaynağı olan halıcılık, giderek şahsi imalattan toplu imalata yönelmeye başlamıştır. Bu konuda, çeşitli kooperatifler kurulmuştur. Bunların yanında, şirketleşen bazı kişiler, özel teşebbüsün halıcılıktaki payını daha da arttırmaya başlamışlardır.

Dokunan el halıları artık, şehri gezmeye gelen turistlere satılmakla kalmamaktadır. Çeşitli kuruluşlar kanalıyla, saf ipekten, floştan, yünden yapılan halılar, topluca dış pazarlara gönderilmektedir. Bugün Avrupa ve Amerika’da Kayserili işadamlarının açtığı çeşitli halı mağazaları bulunmaktadır.

Ülkedeki ekonomik sıkıntılar, iç pazarda makine halısına ilgiyi artırırken, dokuma halısı kendisini dış pazara zorlamak durumunda kalmış ve bu yolla da ülkeye önemli bir döviz kaynağı sağlamıştır. Bu kaynaktan en iyi şekilde faydalanan illerden birisi de Kayseri’dir. Kayseri, bu yöndeki bir sıralamada ilk beş içinde yer alabilmektedir. Çünkü, Ankara, İstanbul ve İzmir gibi büyük merkezlerde de Halıcılığı dış pazarlara sevk eden Kayserili halıcılar bulunmaktadır.

Kilim Dokumacılığı

Kayseri yöresi kilimleri, Anadolu’da dokunan kilimlerin bir çoğu ile aynı özellikleri taşımakla birlikte, kendine has bir yapıya sahiptir. Kullanılan motifler; çinide, mermerde, oymacılıkta hatta tezhipte kullanılan motiflerle benzerik gösterir.

Kilimde kullanılan dokuma tel gereği olarak motifler, köşeli geometrik biçime dönüşmüştür. Diğer yöre kilimlerine bakıldığında dokuyan kişilerin sabır ve yeteneklerine hayran kalmamak mümkün değildir.  

Yaygı, perde ve çuval olmak üzere dokunan kilimler daha sonra kullandıkları yere göre isimlendirilirler.

Kayseri yöresinin ünlü Sarız ve Yahyalı kilimleri kendine has özellikleriyle, Çubuklu, İbikli, Papatyalı, Nalçalı, Sandıklı, Kırkbudak, Kalaycı, Yusuflar, Yörük ve Avşar kilimleri olarak adlandırılırlar.

Bez Bebekler

Bölgenin en ünlü ürünü renk ahenk kumaşlarla yapılan şirin ve sempatik bez bebekler, tüm bölgeye hakim olmuştur. Kapadokya’nın geneline yayılan otantik bez bebekler Soğanlı’nın önemli gelir kaynaklarından biri sayılıyor. Geleneksel olarak evlerde köy kadınları tarafından yapılan, tahta bir iskelet üzerine sarılan pamuk ve renkli bezlerle çeşitli büyüklüklerde üretilirken en son olarak basit yüz makyajı ile tamamlanıp tezgahlardaki yerlerini alıyor. Bez bebeklerin yanı sıra renkli yünlerle dokunup motiflerle süslenen eldiven, çorap, halı, heybeler de ilgi görüyor.

Bakırcılık

Kayseri’de 1950’li yılların sonlarına dek bakır işlemeciliği önemli el sanatları arasındaydı. Bakır işlemeciliği, bakıra dilenen şekli vererek çekiç kullanımına dayanmaktaydı. Sanayi Çarşısı kurulmadan önce bakırcılık şehir içinde Kazancılar Çarşısındaki atölyelerde sürdürülmekteydi. Daha sonra şehirde ilk sanayi sitesinin kurulması ile bakırcılar da buraya taşındılar. 1950’lerden itibaren bakır işlemeciliğinde yeni unsurlar ortaya çıkmıştır. Bu dönemde, otomatik çekiç ve merdaneleme işlemi başlamıştır. Kayseri’de yapılan bakır kaplardan, ibrikler, güğümler, siniler, leğenler ve mutfakta kullanılan çeşitli kapları görmek mümkündür.